Ouderen vooral kwetsbaar op sociaal vlak tijdens de eerste golf coronapandemie

Resultaten onderzoek onder ouderen

Begin mei was één op de acht 65-plussers in Noord-Nederland kwetsbaar. Bij kwetsbaarheid heeft iemand een tekort in één of meerdere domeinen van het menselijk functioneren: lichamelijk, psychisch of sociaal. Tijdens de eerste golf van de coronapandemie kwam vooral sociale kwetsbaarheid naar voren. Zo gaf bijna de helft van deze ouderen aan dat zij zich tijdens de coronapandemie afgesloten voelt van anderen.

Een aantal persoonlijke, sociale en leefstijlkenmerken en gezondheidsfactoren hebben een relatie met kwetsbaarheid. Zo kwamen een hogere leeftijd, alleen wonen, fysieke klachten in de afgelopen week, bijna elke nacht problemen met slapen en onbedoelde veranderingen in eetlust of gewicht vaker voor bij deelnemers met kwetsbaarheid. Daarentegen kwamen het ervaren van een goede kwaliteit van leven en het verrichten van voldoende fysieke inspanning minder vaak voor bij de kwetsbare ouderen.  

'Kwetsbaarheid heeft te maken met minder vitaal worden, maar ook met sociale kwetsbaarheid, denk ik. De coronacrisis heeft mij met mijn neus op de feiten gedrukt. Contact en communicatie zijn eerste levensbehoeften en daar moet ik vooral zelf voor zorgen en aan werken. Maar er is meer. Wat we leren van dit onderzoek helpt ons ouderen, mantelzorgers en professionals om ook na de pandemie de gevolgen voor onze kwetsbaarheid te beperken.' Aldus een van de deelnemers aan het onderzoek, een thuiswonende oudere van 75 jaar.

Over het onderzoek

In FAITH research - een langlopend SIA SPRONG onderzoeksprogramma – werken de Hanzehogeschool Groningen, NHL Stenden hogeschool samen met bijna 40 zorgorganisaties, patiëntbelangenorganisaties en bedrijven uit Noord-Nederland. De vraag die in het onderzoek centraal staat is: hoe vaak komt kwetsbaarheid onder 65-plussers tijdens de coronapandemie voor en welke factoren spelen een rol.

Voor dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van data uit het Lifelines Corona-onderzoek, een gezamenlijk initiatief van Lifelines, het UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen. Begin maart 2020 startten dit onderzoek waarin inwoners uit Noord-Nederland (twee-)wekelijks is gevraagd hoe zij de coronapandemie en de maatregelen ten gevolge van de coronapandemie ervaren. Een groep van 11.000 65-plussers maakte deel uit van deze groep. Slechts acht personen van de ruim 11.000 oudere deelnemers gaven aan een positieve test voor corona te hebben gehad in de weken voorafgaand aan de afname van de vragenlijst. Tegelijkertijd was dit een periode waarin ingrijpende sociale restricties werden geadviseerd door de overheid. Vanaf mei 2020 worden ook vragen gesteld over kwetsbaarheid.

Hoe verder?

De Lifelines COVID-19 vragenlijsten met vragen over kwetsbaarheid zijn herhaald in juli, oktober en december 2020. Zo kunnen de uitkomsten op het gebied van kwetsbaarheid en factoren die kwetsbaarheid kunnen beïnvloeden in verschillende fasen van de coronapandemie met elkaar worden vergeleken.

Dit onderzoek is onderdeel van groter onderzoek, dat als doel heeft aanbevelingen te geven voor interventies en strategieën om kwetsbaarheid tijdens een pandemie tegen te gaan.