Leren over het coronavirus dankzij onderlinge solidariteit

Een praatje met de buren over de heg in haar tuin in Meerstad is één van de dingen die Marike Boezen, hoogleraar Genetische Epidemiologie van chronische longziektes bij het UMCG, tegenwoordig nog meer waardeert. Juist nu haar agenda vol staat met digitale afspraken, wordt zichtbaar wat voorheen minder opviel. “De solidariteit die ik in Nederland en om me heen zie heeft me positief verrast. We hebben meer aandacht voor elkaar en krijgen in korte tijd veel gedaan in ons land. Daarom denk ik dat we met het Lifelines Corona-onderzoek echt een bijdrage gaan leveren aan de maatschappij. Omdat we het samen doen.”

Het werk van een epidemioloog bestaat uit het onderzoeken van het ontstaan en verloop van ziektes in grote groepen mensen. Hoe vaak komen ziektes voor en welke risicofactoren zijn er om ziek te worden? “Binnen mijn afdeling, die bestaat uit zo’n 100 onderzoekers, promovendi en postdocs, onderzoeken we met name chronische ziektes. Mijn eigen onderzoeksteam richt zich in het bijzonder op longziektes, zoals astma en COPD. We onderzoeken zowel de individuele erfelijke aanleg voor het krijgen van een longziekte, als omgevingsfactoren zoals luchtverontreiniging of blootstelling aan slechte stoffen. Nog interessanter vind ik het samenspel tussen genen en omgeving. Het idee daarbij, mijn missie als je het zo wil noemen, is dat als je weet waarom een ziekte ontstaat en bij wie, je kan gaan werken aan preventie. Het is onderzoek van de lange adem, maar het kan echt ziektes voorkomen.”

Focus op longziektes

“Om het ontstaan en verloop van ziektes te bestuderen is het belangrijk om gegevens te hebben van mensen die nog niet ziek zijn. We gebruiken daarom bij veel onderzoeken data van Lifelines. Daarvoor gebruiken wij bijvoorbeeld de longfunctietesten die elke vijf jaar tijdens de locatiebezoeken bij deelnemers worden afgenomen. Momenteel zijn we ook met diverse onderzoeken bezig om te ontdekken of mensen met astma of COPD een ander ziekteverloop hebben wanneer ze te maken hebben met het coronavirus. Worden zij bijvoorbeeld ernstiger of eerder ziek dan anderen?”

Team van experts

“Naast Lude Franke (Genetica UMCG) en Jochen Mierau (RUG en Aletta Jacobs School of Public Health) breng ik in het lopende corona-onderzoek mijn ervaring met Lifelines-data en mijn kennis over epidemiologisch onderzoek in, dus het doen van onderzoek onder grote groepen mensen. Wetenschappelijk gezien vullen we elkaar heel goed aan: Jochen kijkt vanuit volksgezondheid en de impact op de maatschappij, Lude duikt diep in de genetische data. Mijn rol is onder andere ervoor te zorgen dat het onderzoek kwalitatief goed is opgezet. Dus welke vragen stellen we, hoe gaan we zelf de data analyseren, hoe gaan we om met data-aanvragen van onderzoekers en op welke manier krijgen zij toegang tot de corona-data? Maar we moeten ook kaders stellen, want er is een enorme verzameling van interessante data, maar niet alles kan. We moeten zorgen dat de schat van data gebruikt wordt waarvoor het bedoeld is: het achterhalen van risicofactoren en de impact van het coronavirus.”

Ieder vanuit eigen kunnen

Aan dat doel wordt vanuit heel Noord-Nederland samen gewerkt. Ieder vanuit zijn eigen situatie en mogelijkheden. “Het opzetten van dit onderzoek heeft een grote inspanning gevraagd en is op een heel korte termijn gelukt. Tussen de betrokken organisaties werkte alles mee, bepaalde zaken konden sneller dan anders en we wisten elkaar goed te vinden. En nu het onderzoek een paar weken loopt is het fijn om te merken dat ook zo veel deelnemers hetzelfde belang inzien van dit onderzoek en meedoen. Tienduizenden mensen doen thuis wat ze kunnen om bij te dragen aan het vergroten van de kennis over dit nieuwe virus. Dat geeft een groot wij-gevoel.”

Met zorgen en vertrouwen

“Ik maak me altijd wel een beetje zorgen om de mensen waar ik van houd en in deze situatie doe ik dat natuurlijk ook om mensen in risicogroepen. En ik vraag me wel eens af wanneer dit allemaal tot zijn einde komt. Maar zoals ik het nu zie ben ik positief gestemd. Ik denk dat wij met elkaar echt een substantiële bijdrage gaan leveren aan een oplossing dankzij dit en meer corona-onderzoek. Dat we inderdaad kunnen komen tot preventie. Dat we voorkomen dat het virus, dat nog wel een tijdje zal blijven bestaan, nu en in de toekomst nog zo’n grote impact heeft op onze gezondheid en onze maatschappij.”